Choroby nowotworowe są kluczowym problemem zdrowotnym mieszkańców Europy. W Polsce, odpowiadają za około 95 tys. zgonów rocznie, przez co stanowią ich drugą przyczynę[i]. Skuteczne leczenie wymaga optymalnego i niezwłocznego dostępu do właściwej opieki specjalistycznej. W celu poprawy efektywności i stabilności opieki onkologicznej w krajach Europy, w tym również w Polsce, powołano międzynarodowy projekt All.Can.
Projekt All.Can to inicjatywa, która powstała w celu zdefiniowania lepszego i trwałego rozwiązania dla systemu opieki zdrowotnej przy jednoczesnej poprawie wyników leczenia pacjentów oraz wypracowania rekomendacji politycznych dla rządu i instytucji Europejskich. Realizacja przedsięwzięcia odbywa się zarówno na poziomie Unii Europejskiej, jak i w wybranych krajach członkowskich (Polska, Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Belgia, Szwecja, Dania, Holandia i Włochy). W każdym z krajów uczestniczących w projekcie powołana została tzw. Grupa Sterująca, w której skład wchodzą czołowi przedstawiciele środowisk onkologicznych – stowarzyszenia pacjenckie, eksperci, onkolodzy, reprezentanci przemysłu farmaceutycznego oraz decydenci. Do kluczowych zadań Członków Grupy Sterującej należy wypracowanie krajowych rekomendacji zmierzających do poprawy efektywności i stabilności opieki onkologicznej, dostosowanych do lokalnych warunków, które przyniosą największe korzyści dla pacjentów. Jest to szczególnie ważne, nie tylko z perspektywy Europy, ale również naszego kraju, gdzie choroby nowotworowe stanowią jedną z głównych przyczyn umieralności społeczeństwa. Jednocześnie generują stale rosnące koszty i obciążenie, nie tylko w ujęciu indywidualnym, ale również społecznym i ekonomicznym.
Zgodnie z Europejską Kartą Praw Pacjenta Onkologicznego, wszystkim obywatelom europejskim przysługuje prawo do optymalnego i niezwłocznego dostępu do stosownej opieki specjalistycznej opartej na badaniach i innowacji[ii]. Tymczasem praktyka pokazuje istotne nierówności w dostępie do właściwej opieki w zależności od krajowego systemu opieki onkologicznej. W Polsce dostęp pacjentów do innowacyjnych metod leczenia w porównaniu do pozostałych krajów Unii Europejskiej jest bardzo ograniczony. Przyczynami takiego stanu rzeczy są długotrwała procedura refundacyjna oraz brak elastyczności w podejściu do problemu wczesnego dostępu do nowych technologii medycznych. Główny problem stanowią jednak niskie nakłady finansowe, zarówno na ochronę zdrowia, jak i na opiekę onkologiczną. W większości krajów Unii Europejskiej opieka zdrowotna stanowi drugi lub trzeci co do wielkości obszar wydatków rządowych. W Polsce natomiast opieka zdrowotna jest, na równi ze sprawami gospodarczymi, czwartym co do wielkości obszarem wydatków rządowych – po opiece społecznej, edukacji i usługach administracji ogólnej. Wydatki na opiekę zdrowotną, jakie ponosi rząd naszego kraju na jednego mieszkańca są równe 684 euro, tymczasem w Szwecji wydatki te wynoszą ponad 7 razy więcej niż w Polsce (4 966 euro).[iii] Z kolei wydatki rządowe przeznaczone na onkologię wynoszą jedynie 42 euro, to 2 razy mniej niż w Czechach (85 euro).[iv]
Polska nie jest jednak jedynym krajem, który zmaga się z problemami związanymi z opieką onkologiczną. Wśród państw, które również podjęły działania w ramach projektu All.Can są m.in. Niemcy, których priorytetem jest zapewnienie właściwej opieki coraz większej liczbie osób, które pokonały chorobę nowotworową oraz Wielka Brytania, potrzebująca zwiększenia wydajności i poprawy wyników leczenia.
W oparciu o wiedzę na temat sytuacji polskich pacjentów onkologicznych, podczas spotkania Polskiej Grupy Sterującej 19 października 2016 roku zostały określone pilne potrzeby w zakresie świadczenia opieki onkologicznej. Na tej podstawie wyszczególniono pięć priorytetowych obszarów, wymagających podjęcia działań, które poprawią sytuację pacjentów w ramach dostępnych środków. Rekomendacje dla Polski, opracowane w ramach projektu „All.Can”, dotyczą:
Efektywniejszej alokacji dostępnych zasobów na opiekę onkologiczną, w tym m.in. weryfikacji koszyka świadczeń gwarantowanych przez Ministerstwo Zdrowia oraz inwestowania w poprawę jakości i zakresu gromadzonych danych,
Zwiększenia roli profilaktyki pierwotnej oraz badań przesiewowych poprzez m.in. kampanie społeczne i zwiększenie zaangażowania lekarzy POZ w profilaktykę pierwotną i wtórną nowotworów,
Zapewnienia szybszego i szerszego dostępu do innowacyjnych technologii medycznych i usprawnienia leczenia w ramach compassionate use,
Uwzględnienia perspektywy pacjentów we wszystkich decyzjach związanych z procesem planowania, wdrażania i oceny opieki onkologicznej,
Poprawy dostępu do badań klinicznych, w tym m.in. zapewnienia wsparcia instytucjonalnego dla rozwoju badań klinicznych w Polsce i stworzenie krajowego portalu informacyjnego.
Oficjalna inauguracja projektu All.Can w Polsce miała miejsce 21 marca 2017 roku podczas VI Forum Pacjentów Onkologicznych, którego organizatorem jest Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych (PKPO). W trakcie wydarzenia zaprezentowany został raport Grupy Sterującej All.Can „Poprawa efektywności i stabilności opieki onkologicznej. Rekomendacje dla Polski”, a także petycja w tej sprawie, skierowana do decydentów. Podczas panelu w imieniu Grupy Sterującej rekomendacje omówili: prof. dr hab. n. med. Jacek Jassem, prof. dr hab. n.med. Jacek Fijuth, dr Małgorzata Gałązka-Sobotka, prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski, Szymon Chrostowski oraz europoseł Bolesław Piecha.
Projekt All.Can realizowany jest przy wsparciu firmy Bristol-Myers Squibb oraz Amgen, MSD, Roche, Novartis i Pfizer.
[i] Krajowy Rejestr Nowotworów, 2012
[ii] Lawler et al. A Catalyst for Change: The European Cancer Patient’s Bill of Rights. European Cancer Concord. 2014. https://sto-online.org/ecp-bill-of-rights [dostęp 10.10.2016]
[iii] Eurostat. Health care expenditure statistics. http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=hlth_sha11_hp&lang=en [dostęp 16.11.2016]
[iv] EY Polska. Dostępność innowacyjnych leków onkologicznych w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej oraz Szwajcarii. Raport przygotowany na zlecenie Alivii Fundacji Onkologicznej Osób Młodych przez firmę EY Polska. 2015.
