Stanowczo sprzeciwiamy się propozycji wprowadzenia w ustawie o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych w Polsce przepisów umożliwiających ministerstwu spraw wewnętrznych odmowy lub zablokowania prowadzenia zbiórki publicznej oraz zmiany przeznaczenia zebranych w niej środków – w oparciu o niejasne i podlegające szerokiej interpretacji kryteria „naruszenia zasad współżycia społecznego lub ważnego interesu publicznego” (projekt Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, opublikowany w Biuletynie Informacji Publicznej MSWiA 26 lutego 2018 roku, nr UD355). Projektowana nowelizacja daje urzędnikom państwowym narzędzie do arbitralnego i uznaniowego decydowania o tym, co może, a co nie może być wspierane z ofiarności publicznej. Proponowane przepisy uderzają w prawo obywateli do wyboru tych celów pożytku publicznego, które uważają za ważne i potrzebne.
Uważamy, że nie ma żadnego racjonalnego powodu, aby wprowadzać do ustawy nowe, niejasne przesłanki do odmowy rejestracji zbiórki lub jej wstrzymania i przeznaczenia środków na inny cel. Przypominamy, że przepisy obowiązujące od 2014 roku zapewniają szefowi resortu kontrolę legalności i społecznej użyteczności zgłaszanych zbiórek. Zgodnie z art. 15 obecnej ustawy minister może odmówić rejestracji zbiórki, gdy wskazany w zgłoszeniu cel jest niezgodny z prawem lub wykracza poza sferę zadań publicznych, określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, a gdy zbiórkę zgłasza społeczny komitet – jest niezgodny z celem, w jakim komitet został powołany. Odmowa ministra udzielana jest w trybie decyzji administracyjnej.
Przygotowany w MSWiA projekt przepisów daje ministrowi prawo wskazania innego celu zbiórki, niż ten, który wsparli swą ofiarnością obywatele. Ta niedopuszczalna ingerencja w wybory darczyńców podważy zaufanie obywateli do instytucji zbiórki publicznej i narazi organizację na utratę wiarygodności w oczach obywateli.
Przypomnijmy, że już teraz darczyńcy mogą wspierać tylko taki cel społeczny, który jest zgodny z prawem i mieści się w sferze zadań publicznych zdefiniowanych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z 2003 roku. Państwo, pod żadnym pozorem nie powinno zatem dodatkowo ingerować w relację pomiędzy darczyńcą a obdarowanym, bo takie praktyki mogą skutkować spadkiem zaufania obywateli do organizacji, które jest niezbędne do rozwijania w Polsce filantropii.
Należy dodać, że dostępne organom państwa instrumenty kontroli i nadzoru nie kończą się obecnie na przepisach ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych. Nawet gdyby minister nie skorzystał z jakichś powodów z przysługującego mu prawa odmowy rejestracji zbiórki i dopuścił do rozpoczęcia jej niezgodnie z prawem, albo gdyby podmiot organizujący zbiórkę wydatkował środki na inny cel, niż ten określony w zgłoszeniu, minister może skierować wniosek do prokuratury. Istniejące przepisy zapewniają zatem bezpieczeństwo prowadzonych zbiórek, zarówno z perspektywy państwa, jak i obywateli, którzy mogą samodzielnie sprawdzić, czy ich wsparcie zostało dobrze spożytkowane odwiedzając portal internetowy zbiorki.gov.pl.
W trosce o ochronę praw darczyńców, swobody ich wyborów, oraz o niezależność i wiarygodność organizacji pozarządowych, apelujemy o wycofanie projektu zmian ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych.
Forum Darczyńców w Polsce
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych
Stowarzyszenie Klon/Jawor
Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy
Fundacja Anny Dymnej „Mimo Wszystko”
UNICEF Polska
Fundacja TVN „nie jesteś sam”
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę
Fundacja Mam Marzenie
Stowarzyszenie Pracownia Obywatelska
Fundacji Honor Pomagania Dzieciom
Instytut Spraw Publicznych
Fundacja Wspomagania Wsi
Fundacja Przyjaciółka
Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych
Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
Pracownia Badań i Innowacji Społecznych Stocznia
Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita
Amnesty International Polska
Fundacja Panoptykon
Sieć Obywatelska Watchdog Polska
Fundacja Autonomia
Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego
Fundacja im. Stefana Batorego
Greenpeace Polska
Fundacja Rak’n’Roll – Wygraj Życie
Projekt: Polska
