Ewa Włodarczyk (Evital Rehabilitacja)
fizjoterapeuta, pracuje z pacjentami obrzękowymi oraz ortopedycznymi, instruktor terapii przeciwobrzekowej (KTP)
Problem obrzęków dotyczy wielu osób – zaczynając od nieznacznego opuchnięcia kostek w czasie upałów a kończąc na uniemożliwiających normalne funkcjonowanie obrzękach kończyny dolnej lub górnej po przebytym leczeniu onkologicznym z usunięciem węzłów chłonnych. Gdzie tkwi problem?
Powstające obrzęki są związane z układem krążenia a konkretnie z układem limfatycznym. Tętnice doprowadzają krew do wszystkich komórek naszego ciała gdzie w kapilarach krwionośnych dochodzi do wymiany gazowej oraz zaopatrzenia tkanek w składniki odżywcze. Następnie krew wraca żyłami zabierając ze sobą dwutlenek węgla oraz produkty przemiany materii. Cała zawiłość sytuacji jest jednak związana z tym, że tylko 90% wraca tą drogą a pozostałe 10% tworzy limfę i wraca do układu żylnego naczyniami układu limfatycznego. Układ limfatyczny ma więc za zadanie odtransportowanie pozostałego płynu z tkanek razem z białkami i zniszczonymi komórkami. Ponadto mamy dzięki temu genialny mechanizm kontrolny w naszym organizmie! Można powiedzieć, że jest to „bocznica” na którą zjeżdża 10% płynów – z każdej części ciała, z każdej komórki. Ta kontrolna ilość przepływa przez węzły chłonne, gdzie zostaje poddana szczegółowej kontroli i w razie potrzeby uruchamiane są reakcje immunologiczne.
Bywa jednak, że ten układ jest niewydolny lub ulega uszkodzeniu i wtedy powstają obrzęki. Mogą być związane z problemami na każdym z ogniw układu limfatycznego:
• usunięte węzły chłonne,
• nadmierna ilość powstającej limfy,
• problem z drożnością naczyń limfatycznych, istniejące restrykcje powięziowe w przebiegu odpływu limfy,
• zmniejszenie limfangiomotoryki, czyli ruchu w obrębie drobnych naczyń limfatycznych,
• zakłócenia żylnego odpływu,
• wiele innych.
W związku z powyższymi problemami mogą powstać:
• obrzęki limfatyczne pierwotne – wrodzona niewydolność układu limfatycznego,
• obrzęki wtórne – powstałe wskutek leczenia onkologicznego i usunięcia węzłów chłonnych,
• obrzęki tłuszczowe, tłuszczowo-limfatyczne,
• obrzęki w niewydolności żylnej,
• obrzęki w urazach sportowych,
• obrzęki zapalne – towarzyszące radioterapii, chorobom reumatoidalnym, zespołowi Morbus Sudecka.
Problemem w obrzęku jest białko. Z powodu niewydolności układu limfatycznego nie jest ono odprowadzane i zalega w tkankach. Przyciąga wodę, nasilając obrzęk a po pewnym czasie ulega przewłóknieniu. Objętość spuchniętej kończyny sie zwiększa a funkcja ulega pogorszeniu. Aby nie doprowadzić do takiego stadium pacjent powinien być poddawany Kompleksowej Terapii Przeciwobrzękowej. Uwzględnia ona przyczynę zaistniałego obrzęku i doprowadza do jego redukcji. Warto więc, by pacjent z obrzękiem szukał profesjonalnej pomocy fizjoterapeuty wykonującego ten rodzaj terapii.
Bibliografia
• Bringezu G., Schreiner O. „Kompleksowa terapia przeciwzastoinowa. Podręcznik limfologiczny” Tom I i II, Wyd. PTL pod. Red prof. Konstantego Ślusarczyka
• Foldi M., Strossenreuther R. „Podstawy manualnego drenażu limfatycznego” Wyd I, Urban&Partner
• Földi M., Kubik S. „Lehrbuch der Lymphologie”. Auflage. Urban und Fischer, Stuttgart 2005
