Już po raz VII obchodzony jest w Polsce Tydzień Świadomości Czerniaka. Tegoroczna edycja, przebiega pod hasłem „Dziecinnie proste badanie skóry, czyli Czerniakowe Abecadło”. Eksperci wspólnie z dziećmi udowadniają, jak proste jest rozpoznanie czerniaka jeśli znamy cechy charakterystyczne czerniaka określane mianem kryteriów ABCDE. Tegoroczna edycja Tygodnia Świadomości Czerniaka odbywa się pod Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w roku 100-lecia Odzyskania Niepodległości 1918 – 2018.
VII edycja Tygodnia Świadomości Czerniaka odbywa się w dniach 14 – 20 maja br. w ramach kampanii edukacyjnej „Znamię! Znam je?” organizowanej przez Akademię Czerniaka, sekcję naukową Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej.
„ABCDE czerniaka” – te kryteria są dziecinnie poste!
Czerniak to bardzo agresywny rodzaj nowotworu skóry. Mimo, iż jest to nowotwór rzadki, liczba zachorowań na czerniaki od kilku dekad dramatycznie wzrasta szczególnie wśród młodych osób w wieku 20-40 lat. Choroba może być uleczalna jeśli jest wykryta we wczesnym stadium rozwoju, w stadium rozsiana – przebiega dynamicznie i bardzo agresywnie. Obecnie tylko 20% chorych z rozsianych czerniakiem przeżywa 5 lat.
Regularne obserwowanie swoich znamion może pomóc we wczesnym wykryciu czerniaka a zarazem wyleczeniu chorego. Dlatego w tym roku w ramach Tygodnia Świadomości Czerniaka, Akademia informuje i edukuje jak rozpoznać czerniaki i uratować swoje życie.
Czerniakowe Abecadło, czyli kryteria rozpoznania czerniaka to proste do zapamiętania cechy charakterystyczne czerniaka, które pozwalają na szybkie rozpoznanie choroby. Kryteria ABCDE czerniaka to:
A – asymetria np. znamię „wylewające się” na jedną stronę
B – brzegi nieregularne, nierównomierne, posiadające zgrubienia
C – czerwony lub czarny i niejednolity kolor
D – duży rozmiar, wielkość zmiany: powyżej 0,5 cm
E – ewolucja, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu.
Czerniak jest jedynym nowotworem, który tak łatwo zauważyć gdyż początkowo rozwija się na skórze, a nie jak inne nowotwory, wewnątrz organizmu. Wystarczy poznać kryteria ABCDE czerniaka i regularnie obserwować swoje znamiona: zwracać uwagę, czy istniejące znamiona zmieniają się, czy pojawiają się nowe, czy posiadają charakterystyczne dla czerniaka cechy. I oczywiście w przypadku zidentyfikowania tych zmian należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza dermatologa, onkologa lub chirurga-onkologa – podkreśla prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski, chirurg-onkolog, Przewodniczący Rady Naukowej Akademii Czerniaka, Kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w Centrum Onkologii – Instytut w Warszawie. Wczesne rozpoznanie czerniaka, gdy zmiana jest jeszcze tylko miejscowa, pozwala na całkowite usunięcie nowotworu i wyleczenie chorego – dodaje prof. Rutkowski.
Wstępne diagnozowanie czerniaka przez lekarza jest całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne. Lekarz ogląda skórę za pomocą dermatoskopu lub, dodatkowo wideodermatoskopu, który pomaga zidentyfikować większość patologicznych zmian w obrębie ognisk – w tym znamion barwnikowych – wyjaśnia dr hab. n. med. Grażyna Kamińska-Winciorek, specjalista dermatolog, Klinika Transplantacji Szpiku i Onkohematologii w Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Gliwicach. Rozpoznanie czerniaka w jego wczesnym stadium pozwala na ograniczenie terapii do chirurgicznego usunięcia zmiany z szerokim marginesem okolicznej tkanki. Taki zabieg jest najskuteczniejszą metodą walki z czerniakiem, dlatego tak istotne jest wczesne rozpoznanie. Należy bowiem pamiętać, iż czerniak jest jednym z najbardziej agresywnych i pozostanie jednym z najbardziej śmiertelnych nowotworów. Mimo, że kryteria rozpoznania czerniaka są proste do zapamiętania, do lekarzy wciąż zgłaszają się chorzy w zaawansowanym stadium choroby. Wówczas szanse na wygranie z czerniakiem zmniejszają się. Dlatego tak ważna jest edukacja społeczeństwa na temat zasad ochrony przed czerniakiem oraz kryteriów ABCDE – Czerniakowego Abecadła – podkreśla rolę edukacji prof. nadzw. płk dr hab. n. med., Witold Owczarek, dermatolog, Kierownik Kliniki Dermatologicznej w Wojskowym Instytucie Medycznym Centralnego Szpitala Klinicznego MON w Warszawie.
Tegoroczna kampania „Dziecinnie proste badanie skóry, czyli Czerniakowe Abecadło” ma uświadomić społeczeństwu, że każdy może samodzielnie, bez wysiłku zadbać o swoje zdrowie w kontekście czerniaka, a poznanie kryteriów ABCDE czerniaka jest niezwykle, wręcz dziecinnie, proste. W ramach akcji powstało sześć materiałów wideo z udziałem dzieci w wieku szkolnym, ekspertów oraz gościa specjalnego – Prezydenta RP, Andrzeja Dudy.
Prezydent Andrzej Duda, uczestnicząc w kampanii po raz kolejny wsparł Akademię Czerniaka w jej działaniach na rzecz upowszechniania prozdrowotnych postaw Polaków w zakresie profilaktyki nowotworowej – po raz pierwszy, kiedy z jego inicjatywy powstała ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami korzystania z solarium oraz teraz, gdy osobiście wsparł kampanię biorąc udział w nagraniach edukacyjnych, zachęcając do edukacji prozdrowotnej. Niezmiernie cieszy nas zaangażowanie Pana Prezydenta w promocję profilaktyki nowotworowej, szczególnie w zakresie czerniaka, który coraz częściej diagnozowanym jest wśród młodych osób. Wierzymy, że udział Pana Prezydenta przyczyni się do szerzenia wiedzy nt. czerniaka i budowania właściwych, prozdrowotnych postaw wśród Polaków – podkreśla prof. Piotr Rutkowski.
Zasady ochrony przed czerniakiem
Warto podkreślić, że również zasady profilaktyki pierwotnej czerniaka są zestawem prostych zachowań, których przestrzeganie może zminimalizować ryzyko zachorowania na ten nowotwór, a w konsekwencji, uratować życie. Zasady określone mianem „7W przeciwko czerniakowi” promowane podczas ubiegłorocznej kampanii Akademii to:
1. Wrzuć na siebie koszulę
2. Wetrzyj krem z filtrem UV
3. Włóż kapelusz na głowę
4. Wsuń na nos okulary z filtrem UV
5. Wypoczywaj w cieniu od godz. 10 do 14
6. Wystrzegaj się solarium
7. W te pędy do lekarza, jeśli pojawił się nowy pieprzyk lub dotychczasowy uległ zmianie.
Zasad tych w szczególności powinny przestrzegać osoby, które prezentują szczególny typ urody, np. mają blond lub rude włosy, jasną skórę czy piegi oraz u których w rodzinie pojawiły się przypadki czerniaka lub innego nowotworu skóry, gdyż ryzyko zachorowania wzrasta głównie u tych osób.
Ważnym elementem aktywności Akademii Czerniaka na rzecz ograniczenia śmiertelności z powodu czerniaka oraz budowania świadomości tej groźnej choroby było ograniczenie dostępu do solariów. We wrześniu 2017 przez Prezydenta RP została podpisana ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami korzystania z solarium, która oprócz zakazu udostępniania solarium osobom, które nie ukończyły 18. roku życia nakłada na właścicieli tego typu usług obowiązek zamieszczania w salonach ostrzeżeń informujących, iż stosowanie solarium zwiększa ryzyka zachorowania na nowotwory skóry.1,2 U osób, które korzystają z solarium, częściej niż raz w miesiącu ryzyko zachorowania na czerniaka wzrasta o 55%, a u osób poniżej 30 roku życia – aż o 75%! – alarmuje prof. Rutkowski i dodaje. Dzięki podpisanej przez Prezydenta RP ustawie na rzecz ograniczenia stosowanie solariów przez młodych ludzi, która od 16. lutego weszła w życie, mam ogromną nadzieję, że będziemy w przyszłości świadkami spadku zachorowalność na czerniaka.
Tydzień Świadomości Czerniaka realizowany jest w ramach kampanii „Znamię! Znam je?”, której organizatorem jest Akademia Czerniaka, sekcja naukowa Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, działająca pod patronatem Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej i Polskiego Towarzystwa Patologów. Partnerami kampanii są organizacje zrzeszające i wspierające chorych na czerniaki i inne choroby onkologiczne tj.: Fundacja Rak‘n’Roll, Stowarzyszenie Sarkoma, Fundacja Gwiazdy Nadziei, Fundacja Wygrajmy Zdrowie, Polskie Amazonki Ruch Społeczny, Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych, towarzystwa naukowe – Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej, Polskie Towarzystwo Onkologiczne oraz Polskie Towarzystwa Dermatologiczne a także firmy Bristol-Myers Squibb, Novartis oraz Roche.
